De Polyvagaal theorie, ook wel de wetenschap van veiligheid genoemd is ontwikkeld door Stephen Porges, een Amerikaanse psychiater die vanaf eind jaren ’60 neurobiologisch onderzoek doet. De theorie biedt een neuro- biologische verklaring hoe wij mensen en zoogdieren ons veilig kunnen voelen en verbinden met andere mensen en ook snel kunnen verdedigen. Het autonome, onbewuste zenuwstelsel (AZS) schat voortdurend risico’s in en bewaakt zo onze veiligheid. Ons lijf doet dat dus al voordat we dat ons bewust zijn.
Porges onderscheidt drie zijnstoestanden die gekoppeld zijn aan drie verschillende circuits van zenuwbanen in het lichaam: het ventrale circuit van in contact zijn met jezelf en de ander, het sympatische circuit als we in de overlevingsstand van vechten/vluchten komen en het dorsale circuit als alles te veel is en we in een toestand van freeze, blackout, dissociatie of verstarring belanden.

Het AZS bepaalt voor een groot deel hoe het met ons gesteld is: hoe de darmen functioneren in relatie tot de stemming waarin je bent, hoe het gesteld is met je spierspanning, met de werking van je filters en gevoeligheid voor prikkels enz. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat darmklachten ook gerelateerd kunnen zijn aan depressie bijvoorbeeld. Emoties en fysieke ervaringen zijn sterk met elkaar verbonden vanuit het perspectief van het autonome zenuwstelsel.

Het actief leren beïnvloeden op het level van het AZS van onze zijnstoestanden van vechten, vluchten en bevriezen is de toepassing van de polyvagaaltheorie naar de praktijk van de polyvagaaltherapie. Een van de methodes die Porges daartoe ontwikkeld heeft is het SSP. Ook de verdere methodes binnen de Rituelenwerkplaats, met name die werken op de zintuigen, zijn hiertoe inzetbaar. Bv. Het tuningboard, SE en (ver)beeldend werken.

​

​

​

SSP, het Safe and Sound Protocol
SSP is een luistertraining die is gericht op het kalmeren van het AZS. Door te luisteren naar gefilterde muziek kunnen lichaam, emoties en gedachten tot rust komen. Het gebied in het binnenoor, waar de uiteinden van de zenuwbanen zich bevinden, wordt heel specifiek geprikkeld met geluidsfrequenties die bv. een moeder automatisch toepast in contact met haar baby.

Wanneer het AZS (chronisch) ontregeld is kan het zijn dat het gewone dagelijks leven al een grote inspanning vergt en vele vormen van therapie teveel vragen. SSP is een passieve manier om kalmering teweeg te brengen en kan een essentiële stap zijn om vanuit meer rust verdere traumaverwerking aan te kunnen gaan of (chronische) stressklachten te verminderen afhankelijk van de inzet van SSP in een traject en de mogelijkheden en wensen van de persoon.
SSP is gedurende 30 jaar ontwikkeld door Stephen Porges en sinds 2017 beschikbaar. Het luisteren naar de muziek mag alleen aangeboden worden door getrainde therapeuten die ook kennis van trauma- en traumatherapie hebben.
Het protocol, een intensieve behandeling waarbij op 5 achtereenvolgende dagen naar de muziek geluisterd wordt, kan een grote impact hebben. Ik bied het luisteren naar SSP aan, afgestemd op de behoefte en mogelijkheden van de persoon, dat kan ook in bv. 10 dagen en/of meer tijd tussen het luisteren.

 

Meer info en literatuur

Polyvagaal platform.nl

https://www.stephenporges.com/

 

Porges, S.W. De polyvagaal theorie en de transformerende ervaring van veiligheid (Mens! 2019)

Dana D. De Polyvagaaltheorie in therapie (Mens! 2020)